CHKDSK – tym poleceniem samodzielnie naprawisz komputer

W każdej wersji systemu Windows możliwe jest skorzystanie z opcji Check Disk (Chkdsk) mającej za zadanie wykrycie i usunięcie błędów dysku. Zastosowanie tego polecenia może pomóc w samodzielnej naprawie komputera gdy:

• system się nie uruchamia – na przykład w sytuacji, gdy miała miejsce nagła utrata zasilania, a system zamiast normalnie się uruchomić, resetuje się, próbuje automatycznie naprawić lub przechodzi do środowiska WinRE i „naprawy systemu Windows”;
• system długo się uruchamia;
• komputer wolno działa.

Powyższe sytuacje mogą oznaczać, że problem z nieprawidłowym działaniem komputera jest spowodowany błędami dysku twardego.

CHKDSK (Check Disk) to program dostępny w systemie Windows, który na twardym dysku lub pamięci USB (pendrive):

• wykona weryfikację i naprawę logicznej spójności systemu plików;
• naprawi (lub spróbuje naprawić) uszkodzone sektory (ang. bad sector), czyli sektory nośnika danych, którego próba odczytu daje błąd.

Skanowanie nośnika w poszukiwaniu błędów i usunięcie tych błędów za pomocą programu CHKDSK może trwać od kilku minut do nawet kilku godzin – zależnie od rozmiaru dysku, konfiguracji aplikacji oraz ilości znalezionych błędów.

WAŻNE: nie zaleca się przerywać działania programu CHKDSK, ponieważ może to doprowadzić do powstania dodatkowych błędów. Rozwiązywanie problemów z programem Check Disk należy stosować w sytuacji, jeśli mamy możliwość „zablokowania” komputera na godzinę lub dwie.

CHKDSK ma szeroki zakres przełączników i parametrów – użycie tego polecenia bez dodatkowych wyświetli wyłącznie stan woluminu i nie naprawi żadnych błędów.

Składnia polecenia wygląda następująco:

chkdsk litera-dysku-zakończona-dwukropkiem ukośnik parametr

Powyższa składnia została uproszczona na potrzeby tego tekstu – więcej informacji o składni polecenia CHKDKS znajduje się w dokumentacji na stronach firmy Microsoft.

Przykładowo: chkdsk c: /r

Podstawowe parametry (pełna lista z objaśnieniem w dokumentacji na stronach firmy Microsoft):

/fa – Naprawia błędy na dysku. Dysk musi być zablokowany. Jeśli program chkdsk nie może zablokować dysku, pojawi się komunikat z pytaniem, czy chcesz sprawdzić dysk przy następnym ponownym uruchomieniu komputera.
/v – Wyświetla nazwę każdego pliku w każdym katalogu podczas sprawdzania dysku.
/r – Lokalizuje uszkodzone sektory i odzyskuje czytelne informacje. Dysk musi być zablokowany. / r zawiera funkcjonalność / f , z dodatkową analizą fizycznych błędów dysku.

Użycie programu można przeprowadzić na dwa sposoby:

• z poziomu systemu Windows (jeśli system się uruchamia)
• ze środowiska WinRE/Windows Recovery, gdy system się nie uruchamia.

CHKDSK spod Windowsa

Jeżeli system się uruchamia, ale nie działa tak prawidłowo jak powinien, możemy z poziomu działającego systemu operacyjnego uruchomić lub zaplanować uruchomienie Check Disk’a. Sprawdzenie dysku z poziomu systemu Windows możemy wykonać na kilka sposobów. Dwa najpopularniejsze:

• Wejść w „Mój Komputer” lub „Ten Komputer” (zależnie od posiadanego systemu Windows) > PPM (Prawy Przycisk Myszy) na partycję / dysk z zainstalowanym systemem operacyjnym (najczęściej będzie to dysk C) -> Właściwości -> zakładka Narzędzia -> w polu sprawdzanie błędów wybieramy Sprawdź.
• Z poziomu interpretera poleceń czyli program CMD.EXE (ang. command-line interface) zwanego również „wierszem poleceń” lub konsolą Windows. Metod uruchomienia jest kilka. Jedną z najpopularniejszych jest wpisanie w systemową „szukajkę” zwrotu: CMD albo wiersz poleceń. Następnie należy wyszukaną aplikację uruchomić jako administrator, np. poprzez kliknięcie na „Wiersz Poleceń” PPM (prawy przycisk myszy) i wybranie opcji „Uruchom jako administrator”.

Po uruchomieniu Wiersza Polecenia, należy wpisać odpowiednią komendę z odpowiednim parametrem. W naszym przypadku system Windows jest zainstalowany na dysku C i posłużymy się z przełącznikiem „/R”, czyli nasze wpisane polecenie będzie miało treść:

CHKDSK C: /R – gdzie literę „C:” należy zastąpić literą skanowanego dysku.

Jeśli używasz Chceck Disk’a na dysku systemowym, to wpisane polecenie zada Ci pytanie: czy chcesz zaplanować uruchomienie Chkdsk po ponownym uruchomieniu komputera. Informacja ta, zależnie od posiadanego Windows’a może być w języku angielskim lub polskim:

Cannot lock current drive.
Chkdsk cannot rub because the volume is in use by another process. Would you like to schedule this volume to be checked the next time the system restarts? (Y/N)

albo

Nie można uruchomić programu chkdsk, ponieważ wolumin jest używany przez inny proces. Chcesz zaplanować ten wolumin do sprawdzenia następnym razem, gdy system zostanie uruchomiony ponownie? (T/N)

Wówczas wystarczy udzielić odpowiedzi, wybierając na klawiaturze stosowną literę potwierdzającą (Y – Yes; T – Tak) i zatwierdzić przyciskiem Enter.

Następnie uruchom ponownie komputer, a sprawdzanie dysku twardego wykona się samo.

Może się zdarzyć, że po wpisaniu polecenia chkdsk zobaczysz napis: Odmowa dostępu z powodu niewystarczających uprawnień… albo: Access Denied as you do not have sufficient privileges or the disk may be locked by another process .Wtedy, musisz ponownie uruchomić Wiersz Polecenia, ponieważ prawdopodobnie nie został on uruchomiony jako administrator.

CHKDSK, gdy Windows się nie uruchamia

Jeśli system Windows na Twoim komputerze nie chce się uruchomić, możesz spróbować go naprawić poleceniem CHKDSK uruchomionym z poziomu środowiska odzyskiwania – Windows Recovery Environment (określane mianem Windows RE lub WinRE). Bazuje ono na środowisku preinstalacyjnym Windows (Windows PE).

Jego wywołanie może nastąpić:

• za pomocą płyty DVD lub pendrive USB z systemem Windows; aby to wykonać należy uruchomić komputer z posiadanego nośnika (należy zmienić kolejność bootowania)
• samoistnie – WinRE może uruchomić się na Twoim komputerze samo, jeśli będą miały miejsce między innymi:
  • dwie kolejne nieudane próby uruchomienia systemu Windows.
  • dwa kolejne nieoczekiwane wyłączenia, które mają miejsce w ciągu dwóch minut od zakończenia rozruchu.
  • dwa kolejne restarty systemu w ciągu dwóch minut od zakończenia rozruchu.

Gdy środowisko odzyskiwania zostanie uruchomione wystarczy odnaleźć opcję Wiersz Polecenia. Zależnie od posiadanej wersji systemu operacyjnego, ścieżka dojścia do Wiersza Polecenia może być różna – zazwyczaj jednak należy wybierać opcje: Napraw komputer lub Rozwiąż problemy, a następnie „Opcje zaawansowane”, W drugim lub trzecim kroku zazwyczaj odnajdziemy „Wiersz polecenia” i będziemy mogli użyć polecenia CHKDSK.