Czy warto zmienić dysk twardy HDD na SSD?

Dysk twardy, którego używasz w swoim komputerze ma spory wpływ na ogólną prędkość działania Twojego laptopa lub komputera stacjonarnego. Co za tym idzie, od dysku twardego zależy komfort Twojej pracy – czy po włączeniu komputera możesz iść zrobić sobie herbatę, a po powrocie będziesz mógł/mogła pracować, czy raczej komputer uruchomi się w 30 sekund. Poczytaj trochę o dyskach i przelicz sobie, czy opłaca Ci się przesiadka na dysk SSD.

Pierwotnie, ten wpis miał liczyć na poziomie 300-400 słów i w miarę krótko i zwięźle odpowiedzieć na pytanie z czym wiąże się wymiana dysku na SSD, jakie są plusy, jakie są minusy, oraz czy warto to zrobić. Okazało się jednak, że tekst jest znacznie dłuższy. Zdajemy sobie sprawę, że nie każdy dotrwa do jego końca. Dlatego już na jego wstępnie przedstawiamy odpowiedź na tytułowe pytanie, która jest oczywiście wyłącznie naszą subiektywną opinią: TAK, warto wymienić dysk starszego typu (klasyczny, talerzowy), na dysk w technologii SSD.

Chcesz wiedzieć dlaczego? Przeczytaj całość.

Dysk twardy, czyli…

HDD, to skrót od angielskiego zwrotu: hard disk drive. Nie będziemy tu wchodzić w encyklopedyczne definicje, w stylu:

Dysk twardy – dysk komputerowy, pamięć masowa wykorzystująca nośnik magnetyczny do przechowywania danych (…) Kilka dysków twardych można łączyć w macierz dyskową, dzięki czemu można zwiększyć niezawodność przechowywania danych, dostępną przestrzeń na dane, zwiększyć szybkość odczytu/zapisu.

W czasach, gdy do przechowywania danych używano dyskietek (później płyt) oraz dysków twardych HDD, sformułowanie „dysk twardy” było jednoznaczne. Dziś, obserwujemy pewien rozdźwięk – w jednych miejscach (w tym na Wikipedii zgodnie z przytoczoną wyżej definicją) dysk twardy = dysk HDD; dla innych (zwyczajowo) dysk twardy = dysk HDD lub dysk SSD. Na potrzeby tego krótkiego poradnika ustalmy, że:

• Dysk twardy to urządzenie (podstawowy podzespół komputera stacjonarnego lub laptopa), które stanowi miejsce, gdzie przechowujemy wszystkie nasze dane. Przede wszystkim jest na nim zainstalowany system operacyjny (zazwyczaj Windows). Na dysku twardym znajdują się także nasze zdjęcia, filmy, muzyka, dokumenty, a także gry i programy.
• dysk HDD to rodzaj dysku twardego starszego typu, w którym wykorzystuje się nośnik magnetyczny, a charakterystycznym elementem jego budowy jest znajdujący się w hermetycznej obudowie wirujący talerz lub zespół talerzy
• dysk SSD to rodzaj dysku twardego nowszego typu (ale według wikipedii: „napęd SSD, napęd półprzewodnikowy, ang. solid-state drive – solid state disk”), który jest zbudowany w taki sposób, że nie zawiera części ruchomych. Dyski te bazują na pamięciach półprzewodnikowych.

dysk SSD vs dysk HDD

Jeśli Twój komputer (laptop lub stacjonarny) jest starszy niż 2-3 lata (a piszemy to na początku roku 2021), jest spore prawdopodobieństwo że posiadasz dysk HDD, czyli klasyczny talerzowy. W porównaniu do dysków SSD należy omówić trzy kluczowe aspekty użytkowe, które mają dla Ciebie znaczenie jako użytkownika komputera.

1. Dyski HDD posiadają znacznie niższą wydajność – tempo ich pracy jest po prostu wolniejsze. Wszelkie operacje, które wykonujemy na komputerze trwają zdecydowanie dłużej jeśli mamy HDD, niż gdybyśmy posiadali dysk SSD.
2. Dyski HDD posiadają większą pojemność. Jest to pewne uproszczenie, ponieważ nie do końca chodzi o pojemność, a raczej o jej cenę. Cena jednego gigabajta pojemności jest zdecydowanie niższa w przypadku dysków klasycznych – HDD. Obecnie (styczeń 2021) nowy dysk HDD o pojemności 1 TB można nabyć za około 160-190 zł. W tej samej cenie uda nam się nabyć dysk SSD lepszej firmy, jednak będzie on miał pojemność zaledwie 240-256GB. Za dysk SSD o pojemności na poziomie 480GB należy zapłacić minimum 200 zł, a za 1 TB minimum 390 zł.
3. Dyski HDD są delikatniejsze. Z uwagi konstrukcję dysków talerzowych są one bardziej wrażliwe na uszkodzenia z winy użytkownika urządzenia. Posiadacze takich dysków, szczególnie w laptopach powinni unikać przenoszenia notebooków w trakcie działania, mocnego zamykania klapy itd. Dyski HDD mają niską odporność na drgania, uderzenia i inne tego typu czynniki.

Rodzaje dysków SSD

Nasz wpis skupia się na dyskach SSD w formacie 2,5” (dwa i pół cala), chociaż trzeba odnotować fakt, że nie jest to jedyny rodzaj dysków. Jest ich więcej, a dzieli się je głównie w oparciu o interfejs, a co za tym idzie, inny jest ich format. Wyróżniamy:

• dyski SSD SATA – o rozmiarze 2,5”, wyglądem przypominające tradycyjne dyski talerzowe montowane w laptopach. Można je oczywiście montować także w komputerach stacjonarnych. Aby jednak to zrobić zazwyczaj trzeba do ich montażu użyć przedmiotu spotykanego w sklepach komputerowych pod nazwą: sanki / ramka / adapter HDD 3.5″ – 2.5″.
• mSata – niezbyt często spotykane; wpinany bezpośrednio w slot, a dzięki małym rozmiarom używany był głównie w małych urządzeniach, jak, np. ultrabooki;
• dyski SSD m.2 – podobnie jak mSata cechuje się małymi rozmiarami, ale za to są dużo szybsze; zależnie od ich długości wyróżniamy kilka formatów dysków M.2 z których najpopularniejsze to M.2 2242 oraz M2. 2280 (dwie pierwsze liczby do szerokość, a dwie pozostałe to długość w milimetrach, czyli: dyski o szerokości 22 milimetry oraz 42 / 80 mm długości)
• PCIe – najbardziej wydaje, ale oczywiście ze względu na rozmiar można je wykorzystać w komputerze stacjonarnym, a nie w laptopie;

Awaryjność dysków HDD i SSD

Często spotykamy się z opinią, że dyski HDD są bardziej awaryjne niż dyski SSD. W sieci dostępne są rozmaite zestawienia awaryjności dysków talerzowych, jak np. to firmy BlackBaze: „Backblaze Hard Drive Stats for 2020”. Spotyka się także testy żywotności dysków SSD. Niestety, ale nie udało nam się znaleźć wiarygodnego zestawienia/badania, które odpowiedziałoby na pytanie który rodzaj dysków jest bardziej awaryjny.

Z perspektywy serwisu komputerowego: to tylko elektronika, nie ma rzeczy niezniszczalnych – oba typy dysków twardych się psują. Dlatego zawsze trzeba mieć backup. Tym bardziej, że odzyskiwanie danych na wypadek awarii to dosyć droga usługa. Zwłaszcza w przypadku dysków SSD, z których odzyskanie danych może być nawet kilka razy droższy niż w przypadku odzyskiwania z dysków talerzowych. Warto wziąć sobie do serca opinię firmy Ontrack, jednego z liderów w odzyskiwaniu danych:

należy mieć na uwadze fakt, że odzyskiwanie danych z uszkodzonych dysków SSD wciąż stanowi duże wyzwanie. Utrata danych może nastąpić w wyniku awarii chipów lub błędu w miejscu zapisu danych. W takim przypadku kluczowe jest zidentyfikowanie właściwej części pamięci, odseparowanie jej, a następnie ponowne zamontowanie.

Pamiętaj: W przypadku utraty danych z SSD skontaktuj się z profesjonalnym dostawcą usług odzyskiwania danych. W przypadku awarii fizycznej nie ma możliwości odzyskania lub ratowania danych przez użytkownika.

Mimo wszystko, w naszej opinii, usterkom częściej ulegają dyski talerzowe – przeważnie przy mniejszym lub większym współudziale użytkownika komputera (wstrząsy).

Wymień dysk SSD – oto co zyskasz

Ponieważ już na wstępnie określiliśmy, że warto wymienić dysk na SSD, teraz nadszedł czas na uargumentowanie naszej opinii.

SSD są po prostu szybsze

Szybkość, szybkość i jeszcze raz szybkość. Podczas gdy dyski tradycyjne osiągają prędkości na poziomie 50 – 150 MB/s, dyski SSD charakteryzują się szybkością od 200 MB/s w górę, chociaż zazwyczaj jest to sporo więcej – producenci deklarują na chwilę obecną prędkości na poziomie 320-580 w przypadku dysków SSD do laptopów (2,5” – SATA).

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że dyski SSD występują także w innych formatach – m.2, mSata, PCIe, które są jeszcze szybsze. Na dzień publikacji tego artykułu, najszybszy dysk dostępny w naszym sklepie komputerowym posiada prędkość maksymalną deklarowaną przez producenta: 3400 MB/s).

Nie będziemy jednak zagłębiać się w rodzaje dysków SSD – w tym wpisie skupiamy się wyłącznie na dyskach SSD w rozmiarze 2.5”. Jest to format uniwersalny, spotykany w niemal każdym domowym laptopie.

Pozwoliliśmy sobie także na mały eksperyment – w laptopie marki Toshiba zakupionym w 2013 porównaliśmy prędkość uruchamiania systemu operacyjnego Windows 8.1 na dotychczasowym dysku talerzowym marki Hitachi oraz typowym dysku SSD marki GoodRam. Zabieg wymiany dysku polegał na „klonowaniu” dysku tradycyjnego, po którym wykonaliśmy klasyczną optymalizację systemu (usunięcie zbędnych plików, aktualizację sterowników, usunięcie złośliwego oprogramowania). W efekcie, samo uruchomienia komputera, trwało 6 razy krócej:

SSD to cichsze działanie, mniejsze zużycie prądu, dłuższa praca na baterii

Ponieważ w dyskach HDD obracają się talerze i przemieszcza się ramię z głowicą naturalnym jest, że wiąże się to z emisją mniejszych lub większych dźwięków. Wyżej wymienione działanie wymaga także zużycia energii elektrycznej. W przypadku dysków SSD, które nie mają w sobie żadnych ruchomych elementów, praktycznie nie ma miejsca emisja żadnego szumu. Zużycie energii jest także zdecydowanie mniejsze, a to z kolei ma wpływ na dłuższą pracę laptopa na baterii.

Warto mieć dysk SSD – podsumowanie

Pomimo mniejszej pojemności (w zbliżonej cenie) dysków SSD wymiana dysku na SSD w starszym, kilkuletnim komputerze/laptopie jest tego warta. To działanie zdecydowanie może nadać takiemu notebookowi drugie życie. Kilku lub nawet kilkunastokrotne przyspieszenie działania znacznie poprawi komfort pracy i pomoże odłożyć decyzję o zakupie nowego komputera nawet o kilka kolejnych lat.

Trzeba mieć jednak na uwadze fakt, że w przypadku gdy dysk SSD ulegnie awarii, to odzyskanie z niego danych będzie stosunkowo drogie. Pomimo iż większość dysków SSD posiada 24- lub 36-miesięczną gwarancję, to warto być przygotowanym na potencjalną usterkę. Zalecamy wykonywanie regularnych kopii zapasowych najważniejszych danych.

PS. w tym wpisie mieliśmy także po krótce opisać jak samodzielnie wymienić dysk na SSD, jednak już nie będziemy przedłużali. Temat wymiany dysku twardego zostawimy jednak na osobny artykuł.